«Γρηγορεῖτε…» Μεγάλη Τρίτη

Η Μεγάλη Τρίτη συνεχίζει να αναπτύσσει το θέμα της Δευτέρας Παρουσίας του Χριστού και της Τελικής Κρίσεως των ανθρώπων. Σήμερα όμως του δίνει μια άλλη απόχρωση. Χθες, υπογράμμιζε με έμφαση τις αντικειμενικές συνθήκες της Δευτέρας Παρουσίας: τρόμος και αιφνιδιασμός. Σήμερα, η θεία αποκάλυψη επιμένει κυρίως στην επαγρύπνηση και στην ετοιμότητα, που η προοπτική της Κρίσεως επιβάλλουν, και στην αναγκαία εσωτερική προετοιμασία.

Στην Ακολουθία του Νυμφίου απόψε ψάλλουμε: «Τὸν Νυμφίον, ἀδελφοί, ἀγαπήσωμεν, τὰς λαμπάδας ἑαυτῶν εὐτρεπίσωμεν, ἐν ἀρεταῖς ἐκλάμποντες καὶ πίστει ὀρθῇ…».

Στην Προηγιασμένη της Μεγάλης Τρίτης συνεχίζονται τα αναγνώσματα από το Βιβλίο της Εξόδου και από το Βιβλίο του Ιώβ. Ενώ οι θλίψεις τον περικυκλώνουν, ανταποκρίνεται με το παροιμιώδες: «Ὁ Κύριος ἔδωκεν, ὁ Κύριος καὶ ἀφείλετο …εἴη τὸ ὄνομα Κυρίου εὐλογημένον εἰς τοὺς αἰῶνας».

Το Ευαγγέλιο της ημέρας από τον ευαγγελιστή Ματθαίο (24:36-26:2) -ένα μακροσκελές κείμενο- αρχίζει με την υπενθύμιση ότι ο Υιός του Ανθρώπου θα έρθει με τρόπο απρόσμενο και αιφνίδιο. Και στη συνέχεια, ο Ιησούς αναπτύσσει το θέμα με τρεις παραβολές, αυτήν του πονηρού δούλου, του οποίου ο κύριος θα έρθει «ἐν ἡμέρᾳ ἡ οὐ προσδοκᾷ καὶ ἐν ὥρᾳ ᾗ οὐ γινώσκει», την παραβολή των δέκα παρθένων και τέλος την παραβολή των ταλάντων. Δεν θα σταθούμε τώρα παρά μόνον στην παραβολή των δέκα παρθένων. Υπάρχουν εδώ δύο καίρια ζητήματα. Το λυχνάρι με το οποίο πρέπει να βγούμε, για να προϋπαντήσουμε τον Νυμφίο, δεν μπορεί να ανάψει παρά μόνον αν είναι γεμάτο λάδι. Το λάδι συμβολίζει τη φιλανθρωπία. Χωρίς το δικό της λάδι δεν ανάβει αυτή η φλόγα, αυτή η θέρμη, αυτό το φως που απαιτεί ο Νυμφίος από εκείνους που θα αναγνωρίσει ως δικούς Του. Αφετέρου, το λάδι αυτό της φιλανθρωπίας, το μόνο που συντηρεί την εσωτερική φλόγα, δεν μπορούμε να το «δανειστούμε» από τους άλλους· πρέπει να αποτελεί μια κατάκτηση αυστηρά προσωπική· πρέπει να έχει «αγοραστεί», δηλαδή αποκτηθεί με κάποια προσπάθεια που στοιχίζει. Η μεσιτεία των αγίων και όλης της Εκκλησίας είναι πολύ ισχυρή. Ούτε όμως οι άγιοι ούτε η Εκκλησία μπορούν να αντικαταστήσουν με το δικό τους λάδι αυτό που εμείς πρέπει να «αγοράσουμε» από το Άγιο Πνεύμα, την πηγή κάθε χάριτος και κάθε ευεργεσίας. «Κριτήριο θα είναι η αγάπη» κατά τους λόγους ενός αγίου· και η αγάπη δεν δανείζεται: καθένας, με δικά του έξοδα και με το προσωπικό του ρίσκο, αγαπά ή δεν αγαπά. Κι αν δεν αγαπά, δεν θα μπορέσει να προϋπαντήσει τον Νυμφίο, αφού δεν θα έχει λάδι στο λυχνάρι του και θα είναι πολύ αργά για να προμηθευτεί.

Το συμπέρασμα, στο οποίο καταλήγει ο Κύριος μας στην παραβολή των δέκα παρθένων, μπορεί επίσης να θεωρηθεί ως η κεντρική ιδέα της Μεγάλης Τρίτης: «Γρηγορεῖτε οὖν, ὅτι οὐκ οἴδατε τὴν ἡμέραν οὐδὲ τὴν ὥραν ἐν ᾗ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ἔρχεται».

Lev Gillet (ενός Μοναχού της Ανατολικής Εκκλησίας), Πασχαλινή κατάνυξη, 1η έκδοση, εκδ. Ακρίτας, Αθήνα, 2009